Λένε πως μόνο οι καλοί πεθαίνουν νέοι. Όμως πόσο καλός μπορεί να είναι ένας τύπος που τον είχαν πετάξει έξω από όλες τις pub και τα μπαράκια της πόλης του χαρακτηρίζοντάς τον persona non grata, είχε τρεις αποτυχημένους γάμους και είχε αλλάξει, ούτε λίγο ούτε πολύ, εξήντα έξι (66) διαφορετικούς μουσικούς στην μπάντα του!
Ένας τύπος που φοβόσουν να του μιλήσεις, καθώς το πιο πιθανό ήταν να σε πάρει και να σε σηκώσει. Κι όμως, ήταν ένας ωραίος τύπος, ένας απίθανος, ευαίσθητος και καλόκαρδος σαματατζής, που δυστυχώς στις 24 Ιανουαρίου άφησε τον μάταιο ετούτο κόσμο, στα 60 του χρόνια.
Ένας ιδιοφυής, αλλά και αυτοκαταστροφικός καλλιτέχνης, που καθόρισε τη μετα-πανκ σκηνή και πρωτοστάτησε στον ήχο της alternative ροκ. Mark Edward Smith. Μία από τις πιο αντιφατικές και ιδιοσυγκρασιακές προσωπικότητες του rock ’n’ roll. Παιδί της εργατικής τάξης, ντυνόταν και συμπεριφερόταν σαν εργάτης, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ένας χαρισματικός διανοούμενος. Αλκοολικός, μανιώδης καπνιστής, μπλεγμένος από μικρός με ναρκωτικά, εριστικός, απρόβλεπτος και καβγατζής, εντελώς χύμα όλη του τη ζωή, ένας πραγματικός rock’n’roll suicide.
Συνάμα πανέξυπνος και δημιουργικός, πάντα με ένα σημειωματάριο μαζί του, στο οποίο έγραφε τις σκόρπιες σκέψεις της στιγμής,
τις οποίες αργότερα συνέδεε σε στίχους. Τα μέλη της μπάντας του τους βάζανε μουσική και έτσι δημιουργούσαν οι The Fall τα τραγούδια τους. The Fall. Ένα από τα πλέον επιδραστικά συγκροτήματα της εναλλακτικής σκηνής του ροκ.
Τους δημιούργησε ο εκλιπών μαζί με τα φιλαράκια του Martin Bramah, Una Baines και Tony Friel το 1976, μετά από μία συναυλία των Sex Pistols. (Τουλάχιστον τα μισά μεταpunk συγκροτήματα έχουν δημιουργηθεί μετά από συναυλία των Sex Pistols.) O Smith ήταν όχι μόνο ο τραγουδιστής και αρχηγός του συγκροτήματος, αλλά και το μοναδικό σταθερό μέλος στα 42 χρόνια ύπαρξης του γκρουπ. Στην ουσία οι The Fall ήταν ο Smith. Τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ ήταν διάφοροι μουσικοί που ερχόντουσαν και φεύγανε. Όπως είχε δηλώσει κι ο ίδιος σχετικά με τις συνεχείς αλλαγές των μελών του γκρουπ, «αν είμαι εγώ και η γιαγιά σου στα μπόνγκο, τότε είναι οι The Fall». Σαρκαστικός, είρωνας και σκωπτικός, ο Mark E. Smith ήταν ένας πραγματικά δύσκολος άνθρωπος. Οι στίχοι του βιτριολικοί, δυσνόητοι, αφηρημένοι, μυστηριακοί, σουρεαλιστικοί· μοναδικοί.
Όπως μοναδικός ήταν και ο τρόπος που τους τραγουδούσε, ή μάλλον τους φώναζε, κάτι ανάμεσα σε πρόζα και σύρσιμο της φωνής, με έντονη την προφορά του Μάντσεστερ (του οποίου ο Smith ήταν γέννημα-θρέμμα) και τις περισσότερες φράσεις του να καταλήγουν σε ένα –ααα που ήταν χαρακτηριστικό του Smith, τόσο, που συχνά τον παρωδούσαν γι’ αυτό. Το ίδιο μοναδική ήταν και η μουσική των The Fall. Ακατέργαστη, με δυνατό μπάσο και ντραμς και κυρίως με αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και σπαστικά επαναλαμβανόμενα κιθαριστικά μοτίβα, σήμα-κατατεθέν και συνειδητή μουσική φιλοσοφία του γκρουπ.
Οι The Fall ήταν πραγματικά μοναδική περίπτωση, καθώς, ενώ περάσανε από διάφορα μουσικά είδη (χωρίς ποτέ να ακολουθήσουν τις μόδες της εποχής), ό,τι είδος μουσικής κι αν παίζανε, από πανκ και ροκαμπίλι έως κλασική μουσική, ο ήχος τους ήταν πάντα ο ίδιος, πατέντα The Fall! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι υπήρξαν μακράν το αγαπημένο γκρουπ του μακαρίτη John Peel, ο οποίος είχε πει για αυτούς πως «είναι πάντα διαφορετικοί· είναι πάντα οι ίδιοι»! (Ο John Peel ήταν ο σπουδαιότερος ραδιοφωνικός DJ στη Μεγάλη Βρετανία, από τα 60ς μέχρι τον ξαφνικό του θάνατο το 2004, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη πολλών γκρουπ και μουσικών ρευμάτων.)
Είχα την τύχη να δω τους The Fall σε συναυλία τους στην Αθήνα, στο Sporting στις 18 Σεπτεμβρίου του μακρινού 1982, στα πλαίσια ενός τριημέρου, που περιλάμβανε τους Birthday Party (το τότε συγκρότημα του Nick Cave) την πρώτη μέρα, τους The Fall τη δεύτερη και τους New Order την τρίτη. (Είχα μάλιστα ηχογραφήσει τις συναυλίες, καθώς τη δεκαετία του ’80, το Recording Walkman της Sony είχε γίνει προέκταση του χεριού μου – lol).
Και ήταν πραγματικά μεγάλη τύχη, διότι η επίσκεψή τους στην Ελλάδα έγινε κατά την καλύτερη περίοδο της ύπαρξής τους. Μπορεί να έχουν περάσει σχεδόν 36 χρόνια από τότε, (Θεέ μου!!!), αλλά ακόμη θυμάμαι τη χαρακτηριστική εγγλεζόφατσα του Mark E. Smith να τραγουδά με ένα τσιγάρο μονίμως στο χέρι του, ντυμένο απλά, με ένα λευκό πουκάμισο και φράντζα μαλλάκι – καμία σχέση με τις επιτηδευμένες εμφανίσεις πολλών συναδέλφων του της εποχής!
Επίσης, θυμάμαι πως είχα εντυπωσιαστεί από το ότι το γκρουπ είχε δύο σετ ντραμς που παίζανε ταυτόχρονα, κάνοντας μεγάλο σαματά. Μαγικές στιγμές, μαγικές αναμνήσεις. Oι The Fall υπήρξαν πολύ παραγωγικοί, με 32 studio άλμπουμ και αμέτρητα live
και compilation, επίσημα και ανεπίσημα. Και παρόλο που επηρέασαν δεκάδες συγκροτήματα, δεν είχαν ποτέ εμπορική επιτυχία. Μάλιστα οι δύο μεγαλύτερες εμπορικά επιτυχίες τους δεν ήταν δικά τους τραγούδια, αλλά δεύτερες εκτελέσεις δύο τραγουδιών των 60ς, του «There’s a Ghost in My House» (των Holland and Holland που στην εκτέλεση των The Fall έφτασε μέχρι το νούμερο 30 του βρετανικού top-40) και του «Victoria» των Kinks (νο 35 με τους The Fall)! Όμως σαν γνήσιο cult συγκρότημα, είχαν ένα περιορισμένο αλλά φανατικό ακροατήριο που τους ακολουθούσε πιστά μέχρι τον θάνατο του Mark E. Smith και το τέλος αναγκαστικά των The Fall.
Οι The Fall υπήρξαν για τον Mark E. Smith το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς στην πολυτάραχη ζωή του, τη στοιχειωμένη από τα πάθη και τον εκκεντρικό του χαρακτήρα. Όπως είχε χαρακτηριστικά δηλώσει ήδη από το 1979 για το γκρουπ, σκοπός της ζωής του ήταν «να το κρατήσει όσο πάει». Και τον εκπλήρωσε με το παραπάνω, ακόμη κι αν χρειάστηκε να ανέβει στη σκηνή σε αναπηρικό καροτσάκι, λόγω των σημαντικών προβλημάτων υγείας τα τελευταία χρόνια. Θα μας λείψεις, Mark.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιώργος Οικονόμου
